Chứng say tàu xe là một rối loạn phổ biến xảy ra bên trong tai. Nguyên nhân là từ những chuyển động lặp đi lặp lại từ xe cộ hoặc bất kỳ chuyển động nào tác động đến phần tai trong.

Một số người cảm thấy buồn nôn hoặc nôn mửa khi đi máy bay, ô tô hay công viên giải trí. Một nghiên cứu vào năm 2013 còn cho thấy phim 3D cũng có thể gây buồn nôn.

Tình trạng này được gọi chung là say tàu xe. Khi đi tàu, thuyền trên biển thì người ta thường dùng từ say sóng – nhưng đó cũng là chứng rối loạn tương tự. Để tận hưởng trọn vẹn chuyến đi, bạn sẽ cần biết vài cách chống say xe hiệu quả.

4 sự thật thú vị về say tàu xe

• Không có sự khác biệt giữa say tàu xe và say sóng.

• Những cá thể động vật không có hệ thống tiền đình (giúp giữ thăng bằng) sẽ không bị hiện tượng say tàu xe.

• Nếu không có cơ quan cảm nhận chuyển động ở tai trong thì chứng say tàu xe sẽ không xảy ra. Điều đó cho thấy tai trong có vai trò quan trọng trong chứng rối loạn này.

• Các triệu chứng của say tàu xe bao gồm buồn nôn, nôn và chóng mặt.

Nguyên nhân gây say tàu xe

Những chuyển động bên ngoài được não cảm nhận bằng nhiều con đường khác nhau của hệ thần kinh bao gồm tai trong, mắt và các mô ở bề mặt cơ thể.

Khi cơ thể di chuyển một cách chủ động, chẳng hạn như đi bộ, tín hiệu từ các giác quan truyền được não bộ điều phối, xử lý.

Các triệu chứng say tàu xe xuất hiện khi hệ thần kinh trung ương nhận được các tín hiệu mâu thuẫn với nhau từ các cơ quan thu nhận cảm giác: tai trong, mắt, thụ thể cảm giác trên da, cơ và khớp.

Có giả thuyết cho rằng khi bạn ngồi trên thuyền hoặc xe ô tô và không nhìn ra ngoài cửa sổ, cơ quan cảm giác ở tai trong cảm nhận được chuyển động lên xuống, trái phải nhưng mắt lại nhìn cố định một điểm và cảm thấy như không có sự di chuyển nào. Sự mâu thuẫn giữa các tín hiệu này có thể là nguyên nhân gây ra chứng say tàu xe.

Triệu chứng say tàu xe

Các triệu chứng nghiêm trọng khi bị say tàu xe bao gồm:

• Buồn nôn

• Nôn

• Xanh xao

• Đổ mồ hôi

• Chảy nước dãi

• Khó thở, hơi thở ngắn

• Chóng mặt

• Buồn ngủ

Các biểu hiện phổ biến khác có thể là:

• Đổ mồ hôi

• Cảm thấy không thoải mái

• Có cảm giác không khỏe (khó chịu)

Một vài triệu chứng nhẹ của say tàu xe có thể thấy là:

• Đau đầu

• Khó chịu nhẹ

• Ngáp

6 cách chống say xe hiệu quả

Các triệu chứng của chứng say xe thường kết thúc khi những chuyển động là nguyên nhân gây ra chúng chấm dứt. Tuy nhiên, vẫn có một số ít người cảm thấy say xe kéo dài vài ngày sau khi chuyến đi kết thúc. Hầu hết những người từng say tàu xe đều tìm cách chống say xe hiệu quả để cải thiện tình trạng trong chuyến đi sau. Bạn có thử một vài cách chống say xe sau đây.

1. Nhìn ra ngoài trời

Một lời khuyên thường thấy cho những người bị say xe là nên nhìn ra ngoài cửa sổ về phía chân trời theo hướng phương tiện đang di chuyển. Việc này giúp định hướng lại cảm giác thăng bằng bên trong não bộ bằng cách cung cấp thêm cảm nhận về chuyển động thống nhất.

2. Nhắm mắt và ngủ một giấc

Khi bạn đi vào buổi tối hoặc không ngồi gần cửa sổ, hãy nhắm mắt lại hoặc chợp mắt một lát. Điều này khá có hữu ích để giải quyết những mâu thuẫn trong tín hiệu từ mắt và tai trong.

3. Nhai kẹo cao su

Một phương pháp đơn giản để giảm chứng say xe nhẹ là nhai kẹo cao su. Bạn cũng có thể ăn vặt trên xe, nói chung cử động nhai có thể giúp làm giảm các tác động do xung đột tín hiệu giữa mắt và tai gây ra.

4. Không khí trong lành

Không khí trong xe trong lành, mát mẻ cũng có khả năng làm giảm nhẹ những triệu chứng say xe. Tránh những thứ gây ra mùi hôi trên xe vì chúng khiến bạn buồn nôn thêm.

5. Gừng

Gừng có thể giúp giảm say tàu xe hiệu quả. Bạn có thể sử dụng các sản phẩm gừng có sẵn ở dạng viên như kẹo gừng hay nhai một miếng gừng tươi để cảm thấy tốt hơn.

6. Bấm huyệt

Một số nghiên cứu cho thấy bấm huyệt có thể giúp giảm bớt những triệu chứng say tàu xe, tương tự như châm cứu, mặc dù chưa có cơ sở khoa học rõ ràng.

Phòng ngừa chứng say xe

Bạn có thể thực hiện vài điều sau để ngăn ngừa triệu chứng say tàu xe xảy ra:

• Ngồi ở vị trí để mắt cũng có thể cảm nhận được chuyển động của cơ thể tương tự với tai trong (chẳng hạn như ngồi gần cửa sổ).

• Lựa chọn chỗ ngồi cố định, ít bị rung lắc.

• Không đọc sách nếu hay bị say tàu xe và không ngồi ngược lại với hướng đi của xe.

• Không bắt chuyện với những du khách khác nếu bạn say tàu xe.

• Tránh mang theo những thức ăn có mùi nồng, cay hay nhiều dầu mỡ khi đi du lịch.

Sử dụng thuốc chống say xe

Bên cạnh những cách chống say xe theo kinh nghiệm, bạn có thể uống thuốc chống say xe trước khi đi du lịch.

• Scopolamine. Loại thuốc này được dùng phổ biến nhất cho người say tàu xe. Bạn nên uống trước một khoảng thời gian trước khi lên xe. Ngoài ra, có dạng miếng dán sau tai để chống say xe, có hiệu quả trong vòng 6–8 tiếng.

• Promethazin. Bạn nên uống thuốc 2 giờ trước khi đi du lịch và hiệu lực kéo dài 6–8 giờ. Tác dụng phụ của thuốc có thể là buồn ngủ và khô miệng.

• Cyclizine. Thuốc có tác dụng khi uống trước 30 phút và không khuyến cáo dùng cho trẻ em dưới 6 tuổi.

• Dimenhydrinat. Uống thuốc sau mỗi 4–8 giờ để đề phòng say xe.

• Meclizine. Thuốc có hiệu quả khi uống 1 giờ trước khi lên xe, không khuyến cáo cho trẻ em dưới 12 tuổi.

Nhìn chung các thuốc chống say xe thường kèm theo tác dụng phụ là gây buồn ngủ và khô miệng.